Aan de Kempische Steenweg te Hasselt ligt het “Oud Kerkhof “verscholen. Het kerkhof was in gebruik van ongeveer 1800 tot 1930. Sindsdien is binnen de oude bakstenen muren van de begraafplaats de tijd blijven stilstaan en kunnen bezoekers er de rust opzoeken in een decor van 19de-eeuwse graftekens, gaande van monumentale grafkapellen tot eenvoudige gietijzeren kruisen, en een grote variatie aan natuurelementen.
Stad HasseltGerealiseerd2022
De buitenbegraafplaats aan de Kempische Steenweg te Hasselt - beter gekend als het ‘Oud Kerkhof’ - kwam aan het einde van de 18de eeuw tot stand en sloot in 1930 de deuren voor nieuwe toevoegingen (met uitzondering van bijzettingen en asuitstrooiingen). In Vlaanderen geldt deze buitenbegraafplaats als een unieke en zeldzame dodenplaats. Slechts op een handvol andere plaatsen is een 19de-eeuws begraafplaats zo goed en in zijn volledigheid bewaard. Alles binnen de site staat bovendien in het teken van de dodencultus. Dit slaat niet alleen op het bouwkundig erfgoed, waaronder de meer dan duizend graftekens en de kapel, maar tevens op het landschappelijk erfgoed. De verschillende bomen, struiken en andere beplantingen zijn vaak symbolisch met de dood verbonden of passen duidelijk in het idee van een parkbegraafplaats, een concept dat binnen deze begraafplaats duidelijk tot uiting kwam.De stad ambieert in de toekomst de begraafplaats als openluchtmuseum aan het grote publiek open te stellen. Hiervoor is het wel noodzakelijk om op verschillende plaatsen herstellingswerken uit te voeren, al wordt er wel naar gestreefd dat het vergankelijke karakter van het funerair erfgoed - net als de dood - bewaard blijft. Erfgoed en Visie werd binnen die context aangesteld voor de opmaak van een geïntegreerd beheersplan.
De eerste stap in de opmaak van het beheersplan betrof het uitwerken van de historische nota en het samenstellen van de inventaris (incl. diagnose). Op basis van deze vergaarde informatie kon vervolgens de waardebepaling worden geformuleerd. In de historische nota werd de evolutie van de begraafplaats in kaart gebracht aan de hand van cartografische bronnen en literatuur. Daarnaast werd ook de aandacht gevestigd op het fenomeen van parkbegraafplaatsen dat de Engelse landschapsarchitectuur en begraafplaatsen met elkaar verzoende en duidelijk als uitgangspunt voor het ontwerp van deze dodenplaats gold. Vervolgens werd een inventaris van de volledige begraafplaats opgemaakt, met een bijzondere aandacht voor de inventarisatie van de graftekens en de landschappelijke elementen. Van elk grafteken werd een individuele fiche opgemaakt waarin onder andere de gegevens van de begravene(n), de kenmerken, staat en waarde van het grafteken werden verwerkt. Voor de landschappelijke elementen werden de verschillende soorten belangrijke beplantingen en organismen beschreven. Voor het bomenbestand werd per boom de staat, geschatte ouderdom en waarden omschreven en in tabellen gezet. Uit de analysefase bleek tevens dat het gaat om een unieke en zeldzame site die de 19de-eeuwse dodencultus bijzonder goed representeert.
De toekomstvisie werd globaal uitgeschreven voor de hele begraafplaats. Zo werd de mogelijke toekomst als openluchtmuseum verder toegelicht. Daarnaast werd ook een restauratievisie opgesteld, waarbij nadrukkelijk werd vermeld dat bij herstellingen en reinigingen nooit mag worden gestreefd om de objecten er als ‘nieuw’ te laten uitzien. De impact van de tijd blijft op deze manier gerespecteerd. Daarenboven blijkt deze aanpak vaak de minste schade aan graftekens te veroorzaken. Omdat bleek dat de begraafplaats in zijn volledigheid zeer waardevol is en daarenboven geen economische winst voor de stad Hasselt oplevert, werd ervoor gekozen de volledige site (excl. de omsluitingen) als ZEN-erfgoed te laten erkennen. Vervolgens werden aan de beheersvisie concrete beheersmaatregelen gekoppeld. Deze werden steeds per component beschreven. Daarin werden de maatregelen vooral globaal beschreven. Bij de graftekens werd hier enigszins van afgeweken. Hier werd vooreerst (op vraag van de opdrachtgever) een lijst van graftekens samengesteld die dringend aan herstellingswerken toe waren.
