De Wolsack

"De Wolsack” is gelegen in de Oude Beurs, één van de oudste stadsdelen van Antwerpen. Een diepgaand bouwhistorisch onderzoek moest een antwoord bieden op vraagstukken over de complexe bouwgeschiedenis van de panden op dit perceel.

De herenwoning, bestond initieel uit twee afzonderlijke gebouwen en staat via een binnentuin in verbinding met de zogenaamde “Hofkamer”. Tijdens de restauratiewerken van de Hofkamer (2008-2017) kwamen er een heel aantal vraagstukken naar boven, meer bepaald ook over de connectie naar de andere percelen rondom. In opdracht van Herita vzw werd een bouwhistorische studie uitgevoerd van zowel het pand van de Wolsack en de Hofkamer, maar ook diepgaand archiefonderzoek voor het volledige bouwblok. Dankzij dit bouwblokonderzoek kon de complexe bouwgeschiedenis gereconstrueerd worden van de Wolsack en de Hofkamer gereconstrueerd worden. 

Concreet bestond de studie uit enerzijds een literatuur- en archiefonderzoek. Op het vlak van literatuur werd hoofdzakelijk een beroep gedaan op reeds bestaande studies met betrekking tot het pand, die telkens kritisch benaderd werden. In het archiefonderzoek golden de wijkboeken en schepenregisters de belangrijkste bronnen, aangevuld met onder andere kaart- en historisch fotomateriaal. Anderzijds werd een onderzoek in situ uitgevoerd, waarbij nog bewaarde bouwsporen werden geïdentificeerd en gedateerd. Bijgevolg was het mogelijk de verschillende bouwfases van de gebouwen op het perceel aan te duiden op plannen.

Het bouwhistorische onderzoek toonde aan dat het oorspronkelijke perceel van Den Wolsack in de 15de eeuw aanzienlijk groter was, inclusief enkele van de huidige naburige panden zoals de Regenboge, en was verbonden met de Lange Koepoortstraat (nu de Zilversmidgang) via een gang. Vanaf de oprichting tot diep in de 16de eeuw functioneerde het perceel als één geheel, ondanks dat er verschillende panden op gebouwd waren die niet allemaal direct aan een straat grensden. Deze panden waren toegankelijk via de specifieke gang of een grote poortdoorgang die leidde naar een binnenplaats, kenmerkend voor de Ceyserscroon. Een interessante ontdekking was dat er vroeg al een verband bestond tussen de huizen op Den Wolsack en handelsactiviteiten, met vermeldingen van een 'toonkamer' en magazijnen.

De eerste bouwsporen van de Wolsack dateren uit de 15de eeuw, waaronder pijlerarcades en een huistoren, die het prestigieuze karakter van het pand in die tijd onderstrepen. De Hofkamer, met zijn 16de-eeuwse gewelfde kelder, werd waarschijnlijk rond 1576 gebouwd als een achterhuis en werd later, in de 17de eeuw, toegevoegd aan het perceel van de Wolsack door Alexander Goubeau.

De meest significante bouwfases voor zowel de Wolsack als de Hofkamer vonden plaats in de tweede helft van de 18de eeuw. De Wolsack onderging een transformatie waarbij twee afzonderlijke woningen werden samengevoegd tot één groot stadspaleis door Hermanus Botermans. Zijn verbouwingen tussen 1748 en 1769 gaven het interieur een nieuwe indeling die perfect aansloot bij de 18de-eeuwse levensstijl, met een reeks van salons en enfilades als resultaat. Voor de Hofkamer waaren aanpassingen in 1772 door Franciscus van den Bogaert van cruciaal belang. Zowel het exterieur als het interieur werden ingrijpend aangepakt, omgevormd tot het indrukwekkende pronkstuk dat vandaag de dag nog steeds te bewonderen is. Deze periode diende als uitgangspunt voor de recente restauratiewerken, waarbij het historische karakter in ere is hersteld.