Vlaeykensgang

Achter de poort aan de Oude Koornmarkt 16 kom je binnen in één van de oudste stukjes van Antwerpen. Het scheelde niet veel of de “Vlaeykensgang”, een uniek stukje Antwerps erfgoed, was er vandaag niet meer geweest. In de jaren zestig van de vorige eeuw waren er immers plannen om het middeleeuwse straatje te slopen. Erfgoed en Visie maakte een beheersplan op om ook in de toekomst een goed behoud te verzekeren.

De huisjes in de Vlaeykensgang ontstonden als achter- en pakhuizen gedurende de 16e eeuw. Het geheel aan constructies groeide organisch uit tot een binnengang en de gebouwen werden vanaf de 17e eeuw ingericht als kleinschalige woningen. Ook doorheen de 19e en 20e eeuw bleven ze in gebruik voor deze functie, ditmaal als arbeiderswoningen. De gang hield er in de tweede helft van de 20e eeuw een slechte reputatie op na. De panden in de Vlaeykensgang werden in de jaren 1970 door Axel Vervoordt aangekocht en vervolgens volledig gerestaureerd. De restauratie ging uit van ‘teruggaan naar het authentieke’, waarbij nieuwe ingrepen zoveel mogelijk geïntegreerd worden bij de authentieke toestand en hier naadloos bij aansluiten. 

Tijdens de restauratie van de Vlaeykensgang werden de gevels en bedakingen van de gebouwen beschermd als monument in 1973. Daarbij werd de gang in hetzelfde beschermingsbesluit ook beschermd als landschap. Het beheersplan heeft tot doel een onderhoudsdraaiboek op te maken voor het patrimonium om een goed beheer voor de toekomst te vrijwaren.

De Vlaeykensgang is in de oudste stadskern van Antwerpen gelegen en kent daardoor een complexe ontstaansgeschiedenis. Een grondige historische studie van de evolutie van dit bouwblok was onontbeerlijk voor een goed begrip van deze ingewikkelde stedelijke structuur. Uit de historische nota bleek dat alle gebouwen van de Vlaeykensgang reeds in de 17e eeuw in hun huidige entiteiten bestonden. Dit waren allemaal afzonderlijke achterhuizen die in tegenstelling tot vandaag geen geheel vormden. 

Door de verbouwingen tot hedendaagse stadswoningen vormen sommige gebouwen op dit moment wel een geheel. Bij het exterieur is elk gebouw als afzonderlijk element wel nog duidelijk herkenbaar en identificeerbaar. Op die manier kon elk samenstellend element, op basis van hun fysiek-ruimtelijke en historische opzicht, als opzichzelfstaand geheel gemotiveerd worden. 

Op basis van de historische studie en de inventaris van de erfgoedelementen werd een gefundeerde waardebepaling opgemaakt, waarbij geanalyseerd werd welke bouwelementen essentieel zijn.Er werd een visie geformuleerd waarbij het onderhoudsaspect het belangrijkste aandachtspunt is. 

Bij de werkzaamheden wordt er zoveel mogelijk gekozen voor ecologisch verantwoorde materialen die in de loop der tijd een patina krijgen. Er is geen ruimte voor synthetische producten. De beheersmaatregelen zijn uitgewerkt per opzichzelfstaand geheel als ook voor de verhardingen en beplantingen. Dit heeft als voordeel dat de beheerder per gebouw een onderhoudsdraaiboek heeft.