Spoorwegfort Duffel

Lange tijd vormde het fort van Duffel een belangrijke plek in de verdediging van Antwerpen, ze was deel van de zogenaamde tweede fortengortel. Na het verstrijken van de oorlogen en een gedeeltelijke sloop in 1972, verkeerde het echter in een slechte toestand. Na een grondige restauratie en herbestemming vormt het Spoorwegfort vandaag een plek waar erfgoed, natuur en zachte recreatie hand in hand gaan. 

De Redoute van Duffel, beter bekend als het Spoorwegfort van Duffel vormde één van de verdedigingswerken van de Vesting Antwerpen, daterend uit 1888.  Eind 2009 heeft Kempens Landschap vzw het Spoorwegfort van Duffel aangekocht. Het fort werd herbestemd tot dé zuidelijke toegangspoort van de buitenste fortengordel. Niet veel later volgden verschillende restauratiefases elkaar op, en dit totdat de volledige restauratie van het fort werd afgerond in 2014. 

Meer concreet werd er een belevingstentoonstelling gerealiseerd in het Spoorwegfort, die de bezoeker onderdompelt in de geschiedenis van het Spoorwegfort en kennis laat maken met de huidige, mysterieuze bewoners, namelijk de vleermuizen. Verder werd er een horecapunt in het fort ondergebracht en werd het forteiland toegankelijk gemaakt voor wandelaars. Een deel van de fortgebouwen, waaronder de onderaardse gang, werd voorbehouden als vleermuizenverblijf.

De restauratie van het Spoorwegfort strekte zicht uit over zes restauratiefeasen. Cortenstaal dient als een rode draad door de verschillende fasen, en creëert een harmonie tussen natuur, cultuur en de historische waarde van het fort. 

Het Spoorwegfort kwam in 1972 in handen van een privé-eigenaar die de toegangsbrug tot het fort verwijderde en een aarden wal aanlegde. Om het fort echter opnieuw toegankelijk te maken en te ontsluiten voor recreatieve doeleinden, werd de historische toegang tot het fort hersteld met de bouw van een nieuwe brug. Hierdoor werd niet alleen de integrale toegankelijkheid van het fort verbeterd, maar werd eveneens het historische karakter van het fort hersteld en werd er een veilige toegang gecreëerd. Bij het ontwerp van de nieuwe brug werd rekening gehouden met de afmetingen van de historische brug. Wel werd er gekozen voor het gebruik van nieuwe materialen en een hedendaags uitzicht. Er werd gekozen voor  Cortenstaal en hout, wat maakt dat de brug mooi geïntegreerd is in de natuur. 

Zowel voor de exterieur- als voor de interieurrestauratie van het Spoorwegfort werden de principes van een zachte restauratie toegepast. Zo werden moderne elementen en technieken geïntegreerd in een historisch waardevol gebouw aan de hand van lichte ingrepen en met het grootste respect voor de waardevolle elementen.  Niet-structurele schade, zoals kogelgaten, werden zichtbaar gelaten vermits ze integraal deel uitmaken van de rijke geschiedenis van het fort. 

Het voorplein heeft de historische aarden wal opnieuw vormgegeven, nu versterkt met Cortenstaal, waardoor het Spoorwegfort meer opvalt vanaf de Mechelsebaan. De wal integreert parkeergelegenheid en een fietsenstalling, zodat deze functies op een landschappelijk verantwoorde manier wordt ingepast in de omgeving. De rest van het voorplein werd aangelegd met de oorspronkelijke kasseien in combinatie met afgeplatte kasseien voor de middelste zone van de toegangsweg.